NISKOEMISYJNY TRANSPORT – JEDYNE SŁUSZNE ROZWIĄZANIE CZY KOLEJNY CHWILOWY TREND?
- Blisko 30% całkowitej emisji dwutlenku węgla w UE pochodzi z sektora transportu, z czego 72% – z transportu drogowego.
- Transport jest jedynym sektorem, w którym emisje gazów cieplarnianych są nadal wyższe niż w 1990 r.
- Zrównoważony, niskoemisyjny transport jest jednym z głównych założeń Europejskiego Zielonego Ładu.
- Produkty branży chemicznej są w stanie przyczynić się do zmniejszenia emisyjności transportu.
Stanowisko środowisk naukowych jest jasne – katastrofy klimatycznej unikniemy tylko wówczas, gdy globalnie osiągniemy neutralność klimatyczną, czyli stan równowagi pomiędzy emitowaniem a pochłanianiem gazów cieplarnianych. Jednym z głównych założeń Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ), opracowanego przez Komisję Europejską, jest zredukowanie o 90% emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu, tak, aby do 2050 roku gospodarka UE stała się neutralna klimatycznie. Tak wysokie cele są jednym z najpoważniejszych wyzwań, z jakim mierzy się sektor transportu. Jedyną drogą do ich osiągnięcia jest transformacja technologiczna i pójście ścieżką zrównoważonego rozwoju.
Osiągnięcie tego celu nie będzie jednak łatwe, ponieważ wskaźnik redukcji emisji w sektorze transportu spada wolniej niż zakładano. W związku z coraz większą mobilnością ludzi emisje dwutlenku węgla pochodzące z transportu wzrosły[1].
Europejski Zielony Ład a transport
Jednym z kluczowych dokumentów Europejskiego Zielonego Ładu, w przedmiotowym temacie, jest „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności”. Stanowi ona podstawę transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz zwiększenia odporności unijnego systemu transportu na przyszłe kryzysy, a jej celem jest ukierunkowywanie prac w ciągu najbliższych kilku lat. Jak wskazano w założeniach Europejskiego Zielonego Ładu, dzięki inteligentnemu, konkurencyjnemu, bezpiecznemu, dostępnemu i przystępnemu cenowo systemowi transportu, emisje zmniejszą się o 90% do 2050 r.[2]
W Strategii określono łącznie 82 inicjatywy w 10 kluczowych obszarach działania („inicjatywy przewodnie ”). Są to:
- upowszechnienie pojazdów bezemisyjnych, paliw odnawialnych i niskoemisyjnych oraz związanej z nimi infrastruktury
- tworzenie bezemisyjnych lotnisk i portów,
- bardziej zrównoważona i zdrowsza mobilność między miastami i w miastach,
- ekologizacja transportu kolejowego,ustalenie opłat za emisję gazów cieplarnianych i zapewnianie lepszych zachęt dla użytkowników,
- urzeczywistnienie opartej na sieci zautomatyzowanej multimodalnej mobilności,
- innowacje, dane i sztuczna inteligencja na rzecz inteligentniejszej mobilności,
- wzmocnienie jednolitego rynku,
- uczciwa i sprawiedliwa mobilność dla wszystkich,
- poprawa bezpieczeństwa i ochrony transportu.
Bruksela określiła wiele obszarów, które bezpośrednio i bardzo głęboko wpłyną na sektor transportowy – dając jednocześnie relatywnie niewiele czasu na ich implementację. Dodatkowo, dokument wzbudził wiele kontrowersji po stronie poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Polski. W obecnym kształcie część jego zapisów jest niespójna, niezgodna z założeniami prawa klimatycznego oraz dyskryminuje niektóre państwa członkowskie.
Jak uczynić transport bardziej zrównoważonym?
Aby wspomniany scenariusz neutralności klimatycznej został osiągnięty, w jego realizację będą musiały włączyć się wszelkie rodzaje transportu: drogowy, kolejowy, lotniczy i wodny. Każdy z nich powinien stać się bardziej zrównoważony – tylko co to właściwie znaczy? W dużym uproszczeniu ma to być transport efektywny, spełniający oczekiwania społeczeństwa, korzystny ekonomicznie, a jednocześnie minimalizujący szkodliwy wpływ środków transportu na środowisko.
Z punktu widzenia redukcji emisji, elektryfikacja oraz paliwa alternatywne to jedne z najważniejszych elementów dekarbonizacji transportu. Równie istotne jest stałe ulepszanie materiałów wykorzystywanych w produkcji pojazdów, tak, by stawały się coraz lżejsze i bardziej wytrzymałe. Nie będzie to możliwe bez dostępu do odpowiednich instrumentów finansowych, zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, niezbędnych do realizacji tego celu.
Nie ulega wątpliwości, że administracja unijna i krajowa powinny wspierać wszelkie przedsięwzięcia naukowe i innowacyjne zmierzające do osiągnięcia jak największej redukcji emisji w transporcie. Jednym z rozwiązań dotyczących możliwości pozyskania funduszy w zakresie badań naukowych i innowacji jest unijny program Horyzont Europa, a także krajowe programy dofinansowania.
Wyzwania logistyczne w branży chemicznej
Jedną z koncepcji składowych Europejskiego Zielonego Ładu są tzw. zielone łańcuchy dostaw. W ramach tej idei zakłada się ich projektowanie w taki sposób, aby minimalizować łączny całkowity wpływ produktu na środowisko przez cały cykl jego życia: od projektowania, poprzez produkcję, pakowanie, sprzedaż, użytkowanie i recykling. Wszystko to z uwzględnieniem procesów magazynowania, transportu, które powinny spełniać właściwe normy środowiskowe. Ponadto ważną zmianą, do której mają doprowadzić nowe regulacje, jest zwiększenie przepływu informacji na każdym z etapów transportu poszczególnych produktów. Dla stojących przed firmami branży chemicznej wyzwań w zakresie dystrybucji, , szczególne znaczenie mają prace legislacyjne dotyczące Strategii UE ds. zrównoważonych chemikaliów. Dokument ten jest ważnym krokiem w kierunku osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń na rzecz nietoksycznego środowiska zapowiedzianego w Europejskim Zielonym Ładzie.
Chemia, niezależnie od wprowadzanej właśnie Strategii, jest branżą, która od dłuższego czasu podejmuje działania na rzecz ograniczenia wpływu na środowisko w obszarze transportu wytwarzanych przez siebie produktów. Polska Izba Przemysłu Chemicznego wraz ze Szkołą Główną Handlową zrealizowała w latach 2016-2019 Projekt ChemMultimodal. – Miał on na celu przybliżenie idei transportu łączonego produktów chemicznych i wskazanie jego zalet. Dzięki współpracy między producentami chemicznymi, przewoźnikami, operatorami logistycznymi, a także władzami publicznymi, udział transportu łączonego w sektorze chemicznym wzrósł o 10%, przy jednoczesnej redukcji emisję dwutlenku węgla o 5% – powiedział dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.
Podsumowanie
Bez wątpienia wszystkie podmioty z branży TSL (transport-spedycja-logistyka) oraz branży chemicznej stoją przed wyzwaniem wdrażania zmian związanych z wprowadzaniem polityki Europejskiego Zielonego Ładu, narzucanych przez organy UE, a w dalszej kolejności przez polskiego ustawodawcę. Europejski Zielony Ład jest ogromnym wyzwaniem dla przedsiębiorstw branży chemicznej, jednak warto traktować go również jako szansę dla rozwoju i wdrażania różnorodnych, często innowacyjnych rozwiązań technologicznych czy organizacyjnych. Osiągnięcie celu neutralności klimatycznej będzie wymagało działań we wszystkich sektorach gospodarki, obejmujących inwestycje w technologie przyjazne środowisku oraz wprowadzanie czystszych i tańszych form transportu.
Kwestie, z jakimi będzie mierzyć się transport, związane z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, zostały szeroko omówione w analizie Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego i Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Logistyki i Magazynowania pt. „Wyzwania dla sektora transportu i logistyki w ramach European Green Deal (EGD)”, przygotowanej specjalnie i dostępnej na potrzeby Członków PIPC.
Niskoemisyjny transport będzie również tematem rozmów podczas VIII Kongresu Polska Chemia, który odbędzie się już 16 czerwca w formule całodziennego programu telewizji online. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny dla wszystkich zarejestrowanych. Szczegóły i rejestracja dostępna jest na stronie: https://www.kongrespolskachemia.pl/.
Artykuł opracowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego.
Kontakt dla mediów:
Adres email: media@pipc.org.pl, nr tel.: 22 828 75 06
Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC)
PIPC powstała w 1988 r. i jest największą organizacją reprezentującą branżę chemiczną na arenie krajowej
i międzynarodowej, jest najważniejszym przedstawicielem firm i instytucji związanych z polskim przemysłem chemicznym w relacjach z organami administracji państwowej, europejskiej i organizacjami branżowymi. Reprezentuje sektor w kontaktach z wieloma grupami interesariuszy, bierze czynny udział w krajowych i unijnych procesach legislacyjnych oraz wspiera działania na rzecz rozwoju branży.
Polska Izba Przemysłu Chemicznego jest realizatorem wielu projektów, konferencji, seminariów takich jak Kongres Polska Chemia, Kampania Polska Chemia, Program „Bezpieczna Chemia”, Chemia 4.0, „ChemHR” czy też TECHCO Forum. Ponadto, PIPC jest organizacją nadzorującą realizację Programu „Odpowiedzialność i Troska”.
[1] Dane Europejskiej Agencji Środowiska: https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20190313STO31218/emisje-co2-z-samochodow-fakty-i-liczby-infografika
[2] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_20_2329